Trắc địa là gì? Câu hỏi được nhiều người quan tâm nhưng có thể chưa biết rõ chính xác về trắc địa và quá trình hình thành và phát triển của nó. Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây để hiểu chi tiết hơn về trắc địa.

Trắc địa là gì?

Trắc địa là môn khoa học của Trái Đất có nhiệm vụ xác định hình dạng kích thước của địa hình địa vật trên bề mặt Trái Đất và thể hiện phần bề mặt đó dưới dạng bản đồ, bình đồ mặt cắt.

Các phân ngành của trắc địa

Trắc địa bản đồ: đo đạc và sản xuất các loại bản đồ phục vụ công ích: bản đồ địa chính, bản đồ địa hình,..

Trắc địa công trình: nghiên cứu xây dựng lưới trắc địa cơ bản dùng trong thiết kế và xây dựng công trình, tạo bản vẽ tỷ lệ lớn và mặt cắt dùng trong công tác thiết kế, dạy thiết kế và lắp ráp các bộ phận, vỏ và lõi. Việc lập bản vẽ nghiệm thu, và biến dạng công trình. 

Trắc địa mỏ công trình: nghiên cứu công tác đo đạc và lập bản đồ các khu vực nhỏ trên mặt đất. Do diện tích nhỏ, mặt đất ở đây có thể bằng phẳng, giúp cho việc tính toán dễ dàng hơn. 

Trắc địa cao cấp:  Xác định hình dạng, kích thước Trái đất, xác định chuyển động ngang dọc của vỏ Trái đất, xác định tọa độ, độ cao của vị trí trắc địa cơ bản của từng quốc gia làm cơ sở thành lập bản đồ của từng quốc gia. Do phạm vi đo rất rộng nên phải tính đến độ cong của sàn. 

Viễn thám trắc địa: đo đạc và vẽ bản đồ từ chụp ảnh trên không, các thiết bị như máy ảnh và các thiết bị hỗ trợ như máy bay. 

Trắc địa vệ tinh: Định vị vệ tinh và Khảo sát địa hình

Hệ thống thông tin địa lý (GIS): thông qua phần mềm và cơ sở dữ liệu địa lý

Lịch sử hình thành và phát triển của trắc địa

Năm 3000 trước Công nguyên Đến năm 300 trước Công nguyên, những người dân sống bên bờ sông Nile ở Ai Cập đã biết sử dụng những kiến ​​thức thô sơ về hình học và trắc địa để phân chia lại đất đai sau khi thủy triều rút. Đây là sự khởi đầu của khảo sát.

Khoảng thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, người Hy Lạp cho rằng trái đất là hình cầu. Tri thức khảo sát thời kỳ này đã góp phần tạo nên sự thành công của các công trình kiến ​​trúc độc đáo ở Ai Cập và Hy Lạp.

Vào thế kỷ 16, các nhà toán học Mecca đã khám phá ra cách chiếu bản đồ. Vào thế kỷ 17, nhà bác học Vecnie đã phát minh ra du xích. Vào thế kỷ 18, Delambre đã đo độ dài của kinh tuyến qua Paris và thiết lập đơn vị đo độ dài 1m = 1/4.000.000 độ dài của kinh tuyến này. 

Vào thế kỷ 19, nhà toán học Gauss đã đề xuất phương pháp bình phương nhỏ nhất và một phép chiếu bản đồ mới. Nhiều nhà khảo sát trên khắp thế giới đo kích thước của trái đất.

Tại Việt Nam, từ thời Âu Lạc, ông đã biết dùng kiến ​​thức về trắc địa để xây dựng thành Cổ Loa, thước đo Thăng Long và kênh đào nhà Lê. Năm 1469, vua Lê Thánh Tông,đã đo vẽ bản đồ đất nước có tên “Đại Việt Hồng Đức”. Cục Đo đạc và Bản đồ được thành lập năm 1959, Tổng cục Địa chính và Ruộng đất được thành lập năm 1994, đã ứng dụng khoa học công nghệ trắc địa vào việc xây dựng lưới tọa độ và độ cao quốc gia. Thành lập bản đồ địa hình, địa chính phục vụ xây dựng, quốc phòng.

Xem thêm: Phần mềm xử lý trắc địa trực tuyến cần thiết cho ngành khảo sát