Trắc địa là ngành đo đạc địa vật địa hình Trái Đất ra đời từ rất sớm. Ngành trắc đạc luôn được quan tâm rất nhiều và có vai trò rất lớn trong các lĩnh vực đời sống.

Trắc địa là gì?

Trắc địa hay còn gọi là trắc đạc, là ngành khoa học của Trái Đất. Ngành này chuyên về đo đạc, xác định vị trí tọa độ (kinh độ, vĩ độ, cao độ), hình dạng, kích thước, phương hướng của địa hình và địa vật nằm trên mặt đất. Nhiệm vụ sau là xử lý số liệu đo đạc địa hình, địa vật nằm trên bề mặt Trái Đất.

Vai trò của trắc đạc trong lĩnh vực đời sống

Sản phẩm của trắc đạc được phục vụ cho nhiều ngành trong đời sống. Ngành đo đạc này là một trong những ngành nghề có lịch sử lâu đời nhất trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Từ xa xưa nhiệm vụ quan trọng của nó là được ứng dụng để đánh dấu ranh giới và phân chia đất. 

Hiện nay thì ngành này đã trở thành công việc không thể thiếu. Có ứng dụng thực tiễn cao nên ngành tiếp tục đóng một vai trò rất quan trọng trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật. Ví dụ,  khảo sát là bắt buộc để thiết kế, xây dựng và bảo trì đường cao tốc, đường sắt, cấu trúc cầu, đường hầm, kênh đào, phân chia đất đai, hệ thống đường ống, v.v. Các kỹ sư cần biết các giới hạn về độ chính xác có thể có khi xây dựng.

Tham khảo Tầm quan trọng của công tác trắc địa trong xây dựng

Các phân ngành của trắc địa

Trắc đạc bản đồ: mục đích quan trọng trong đo vẽ các loại bản đồ phục vụ cho dân sự như bản đồ địa chính, bản đồ địa hình,…

Trắc đạc công trình: bước đầu trong công tác thi công công trình, khảo sát thiết kế công trình, đo đạc triển khai vị trí công trình, đo đạc quan trắc biến dạng công trình

Trắc địa mỏ công trình: Được ứng dụng nhằm phát hiện các quảng mỏ, quặng khoáng sản,…

Trắc địa cao cấp: Ứng dụng đo đạc trên quy mô toàn cầu

Trắc địa viễn thám: dạng trắc địa đo vẽ bản đồ từ ảnh hàng không, từ các thiết bị như máy ảnh cùng với các thiết bị hỗ trợ như máy bay

Trắc đạc vệ tinh: nhằm xác định vị trí địa vật và đo vẽ địa hình bằng vệ tinh

Hệ thông tin địa lý (GIS): về phần mềm và cơ sở dữ liệu địa lý

Xem thêm về Trắc đạc công trình và các giai đoạn trong đo đạc trắc đạc công trình

Các thiết bị chuyên dụng dùng trong ngành trắc đạc

Thiết bị chuyên dụng trong đo đạc trắc địa là các loại máy móc công cụ dùng trong công tác đo đạc, xử lý số liệu để phục vụ mục đích biên tập và thành lập bản đồ các loại.

Có nhiều loại thiết bị tùy theo mục đích sử dụng và nhu cầu đo đạc. Có thể kể tên một số thiết bị đo đạc trắc địa được sử dụng  trong nhiều lĩnh vực đo đạc:

Máy định vị vệ tinh GPS 2 tần số: máy có thể nhận hai tín hiệu ở hai tần số khác nhau từ một vệ tinh.

Máy toàn đạc điện tử: là thiết bị quang học điện tử đo xa.

Máy thuỷ bình: đo cạnh, đo góc, đo cao độ trong đo đạc điều tra tính toán khối lượng đào đắp công trình xây dựng.

Máy cân bằng laser: sử dụng các chùm tia Laser chiếu theo các phương ngang, dọc vuông góc với nhau để xác lập các điểm cân bằng đường thẳng, đường ngang vuông góc.

Máy đo khoảng cách laser: hoạt động dựa vào nguyên lý phản xạ của tia Laser.

Máy GPS cầm tay: với 1 chiếc máy để vừa thu vừa phát tín hiệu để phát hiện vị trí.

Máy kinh vĩ: Để đo góc ngang và góc mặt của khoảng trống không gian đo. 

Tham khảo về Ứng dụng của Drone trong trắc địa số và thành lập bản đồ trực tuyến